5.25 : ÜSTBİLİŞ

Üstbiliş, bireylerin bilişsel ve yönetici süreçlerinin farkında olduğu bilinçli bir süreçtir, örneğin bir problemi çözmeden önce planlama yapmak veya okuma sırasında kendini izlemek gibi. Örneğin, bir yazar bir parçayı bestelemek için yardıma ihtiyaç duyabilir. Durum, bir yazı parçası üzerinde çalışan ancak bunu yaparken bir şeylerin eksik olduğunu fark eden bir yazarı içerir. Karakterlerinin derinlik veya ayrıntılardan yoksun olduğunu fark eder. Bu farkındalık, yazarın çalışması üzerinde düşünmesi, neyin işe yarayıp neyin yaramadığını düşünmesi nedeniyle gerçekleşir.

Bu noktada, durup farklı bir yaklaşım benimsemeye karar verirler. Yazmaya devam etmek yerine, durup kişilik, geçmiş hikaye ve görünüm gibi şeyler de dahil olmak üzere ayrıntılı karakter profilleri oluştururlar. Bunu yaptıktan sonra, yazmaya geri dönebildiklerini ve daha sorunsuz bir şekilde devam edebildiklerini görürler. Bu, kişinin düşüncesi hakkında düşünme ve bu farkındalığı performansı iyileştirmek için kullanma sürecini ifade eden üstbilişi örneklendirir.

Üstbiliş süreci üç ana aşamayı içerir: edinim, tutma ve geri çağırma. Örneğin dil öğreniminde edinim, dilbilgisi ve kelime dağarcığını anlamayı içerir, tutma, pratik yapmayı ve ezberlemeyi gerektirir ve geri çağırma, dili konuşmada veya yazmada kullanmakla ilgilidir.

Üstbiliş üç alanı kapsar: üstbilişsel bilgi, üstbilişsel deneyimler ve üstbilişsel stratejiler. Üstbilişsel bilgi, akademik öğrenmenin ve öz-düzenlemeli öğrenmenin kalitesini ve etkinliğini önemli ölçüde artırır. Ayrıca öğrencinin özerkliğini ve akademik başarısını da destekler. Öğrenme bağlamında, üstbiliş öğrencilerin bir göreve yaklaşımlarını planlamalarını, kavrayışı ve ilerlemeyi izlemelerini ve gerektiğinde stratejileri ayarlamalarını sağlar. Bu öz-düzenleme süreci, öğrencilerin daha bağımsız ve etkili olmalarına yardımcı olur. Örneğin, bir öğrenci görsel yardımcılar aracılığıyla materyali daha iyi anladığını fark edebilir ve bu da onları çalışma rutinlerine diyagramlar ve çizelgeler eklemeye yönlendirebilir.

Üstbilişsel deneyimler, bilişsel aktiviteler sırasında ortaya çıkan hisleri, düşünceleri veya duyguları ifade eder. Görevlerle meşgulken kişinin düşünme süreçlerinin farkındalığını temsil eder. Bu deneyimler, geri bildirim mekanizmaları olarak işlev görür ve öğrenme veya problem çözme yaklaşımlarının düzenlenmesine yardımcı olur. Örneğin, bir sınav için materyali gözden geçirdikten sonra, bir anlayış değerlendirmesi yapılır. Malzemeye duyulan güven, devam etmeye yol açabilirken, belirsizlik daha fazla çalışma veya gözden geçirmeyi teşvik edebilir.

Üstbilişsel stratejiler, hedef belirleme, bilgiyi organize etme ve kişinin anlayışını değerlendirmeyi içerir. Bu stratejiler aracılığıyla, öğrenciler bilgilerindeki güçlü ve zayıf yönleri belirleyebilirler. Üstbilişin etkili kullanımı, yeni öğrenme durumlarına daha iyi uyum sağlamayı sağlar. Örneğin, öğrenme sürecini düşünerek, bir öğrenci hangi yöntemlerin kendisi için en iyi işe yaradığını belirleyebilir ve çalışma alışkanlıklarını buna göre ayarlayabilir. Bu nedenle, üstbilişsel bilgi yalnızca acil akademik görevlere yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda yeni zorluklara uyarlanabilir ve yansıtıcı bir yaklaşım geliştirerek bireyleri yaşam boyu öğrenmeye hazırlar.