3.7 : Akciğer Tüberkülozu II: Patofizyoloji

Tüberküloz veya TB, Mycobacterium tuberculosis'in neden olduğu bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır. Birincil etkisi akciğerler üzerinde olup akciğer tüberkülozuna yol açsa da, ekstrapulmoner tüberküloz olarak adlandırılan bir durum olan çeşitli diğer organları da etkileyebilir.

Patofizyolojisinin ayrıntılı açıklaması aşağıdadır:

Bulaşma: Süreç, bir kişinin M. tuberculosis içeren damlacık çekirdeklerini solumasıyla başlar. Bunlar genellikle akciğer veya gırtlak tüberkülozu olan bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda havaya salınır.

Primer Enfeksiyon: Bu ilk aşamada, solunan bakteriler akciğerlerdeki alveollere ulaşır ve alveolar makrofajlarla karşılaşır. Makrofajlar bakterileri yutar, ancak bakteriler yok edilmek yerine hayatta kalır ve içinde çoğalır.

Hücre Aracılı Bağışıklık Yanıtı: Enfeksiyondan yaklaşık 2-6 hafta sonra, vücut hücre aracılı bir bağışıklık tepkisi oluşturur. T hücreleri, enfekte makrofajlar tarafından sunulan mikobakteriyel antijenleri tanır. Sitokin salınımını tetikleyerek diğer bağışıklık hücrelerini ve süreçlerini aktive eder.

Granülom Oluşumu: Enfekte makrofajlar ve T hücreleri, bakterilerin yayılmasını engellemeyi amaçlayan bir bağışıklık tepkisi olan granülom oluşturmak üzere bir araya gelir. Granülom içinde, bakteri yıllarca uykuda kalabilir (latent TB enfeksiyonu), hiçbir semptom göstermez ve bulaşıcı değildir.

Aktif Hastalığa İlerleme: Gizli TB enfeksiyonu olan bireylerin yaklaşık %5-10'unda asemptomatiktir ve bulaşıcı değildir. Gizli TB enfeksiyonunda, patojen her zaman uykuda değildir, çünkü bakteri hala hayatta olabilir ancak bağışıklık sistemi tarafından kontrol edilebilir ve hala aktif TB hastalığına neden olabilir. Bu genellikle bağışıklık sistemi zayıfladığında, HIV enfeksiyonu vakalarında görüldüğü gibi meydana gelir. Bakteriler çoğalır ve yayılır, bu da doku hasarına ve TB semptomlarına yol açar.

Kazeifikasyon ve Kavitasyon: Kazeifikasyon süreci granülom içinde meydana gelebilir, burada merkez nekrotik ve peynir benzeri hale gelir ve sıklıkla semptomları kötüleştirir. Bu kazeöz madde bir bronşa aşınırsa, bakterilerin hızla çoğalmasına izin veren bir boşluk oluşturur.

Yayılma: Akciğerlerden bakteriler, kan yoluyla (miliyer TB) veya lenf sistemi yoluyla diğer organlara yayılabilir ve ekstrapulmoner TB'ye neden olabilir.

TB'ye yakalanan herkesin aktif bir hastalık geliştirmeyeceğini belirtmekte fayda var. Birçok kişide asemptomatik ve bulaşıcı olmayan latent TB enfeksiyonu vardır.

Özellikle bağışıklık sistemleri zayıflarsa, gelecekte aktif tüberküloz geliştirmeleri için potansiyel bir risk vardır.