20.9 : Reaktywność rodnikowa: efekty steryczne

Obecność grup oddających elektrony, pobierających elektrony lub grup koniugujących sąsiadujących z centrum rodnikowym zapewnia rodnikom stabilizację elektronową. Przykładami takich rodników stabilizowanych elektronicznie są trifenylometyl, N-tlenek tetrametylopiperydyny i 2,2-difenylo-1-pikrylhydrazyl. Rodniki te są wyjątkowo stabilne i są znane jako rodniki trwałe. Niektóre z trwałych rodników można nawet wyizolować i oczyścić.

Oprócz czynników elektronicznych, za stabilność tych trwałych rodników odpowiadają również czynniki steryczne. Na przykład wyjątkowo wysoka stabilność rodnika trifenylometylowego wynika z obecności trzech otaczających go pierścieni fenylowych, które są skręcone z płaszczyzny o 30° w konformacji śmigła. Te skręcone pierścienie fenylowe sterycznie osłaniają centralny węgiel, który ma większość rodnikowego charakteru. W rezultacie rodnik staje się wysoce stabilny i niedostępny dla cząsteczek do reakcji. Dlatego zawada przestrzenna nadaje rodnikom stabilność, czyniąc je mniej reaktywnymi.